Despotyczny kapitan Ahab, wyrusza na statku Pequod, aby polować na kaszaloty. Kieruje nim szaleńcza rządza zemsty na legendarnym władcy oceanów - Moby Dicku - najgroźniejszym z wielorybów, który okaleczył wielu marynarzy, a samego dowódcę okrętu pozbawił kończyny. Przebieg wyprawy relacjonuje Izmael, młody marynarz, który zaciąga się na statek, aby poznać tajniki wielorybnictwa i zwiedzić świat.

Prócz tego uważał iż w tym wielorybniczym rzemiośle odwaga jest jednym z głównych artykułów składających się na wyposażenie okrętu, podobnie jak chleb i wołowina, i że nie należy jej trwonić lekkomyślnie.

Ale to nie jedyny kontekst powieści, łączy ona w sobie różne style i konwencje, m.in. powieść przygodową, literaturę naukową, dramat, oraz rozważania filozoficzne.

Głęboka warstwa filozoficzna ukazuje walkę między uczuciami a rozsądkiem, między wolą a przeznaczeniem. Zmusza do zadawania sobie niełatwych pytań i szukania prawd o ludzkim życiu.

Czy człowiek ślepo dążący do realizacji swoich pragnień nie staje się tylko igraszką losu?

Cierpka, alegoryczna historia o zaufaniu rozgrywająca się na pokładzie płynącego po Missisipi parowca "Fidele". Pasażerami statku są różni ludzie: bogaci i biedni, prości i wykształceni, w większości jednak ogromnie naiwni, przez co padają ofiarą znajdującego się wśród nich tytułowego oszusta.

Melville`owski parowiec w krótkim czasie zamienia się w "statek głupców", zabierając czytelnika w literacką, duchową i intelektualną podróż w Nieznane...

Autor "Moby Dicka" nie ma litości w demaskowaniu cwaniaków, łotrów, wyłudzaczy oraz kusicieli. Zachwyca bogactwem obserwacji psychologicznych i stawia odwieczne pytania o naturę człowieka oraz o istotę wiary.